Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 4 ára.
Landsnet, óveður, rafmagnsleysi og ábyrgð
Lesendarýni 27. mars 2020

Landsnet, óveður, rafmagnsleysi og ábyrgð

Höfundur: Örn Þorvaldsson

Samkvæmt lögum ber Landsneti að tryggja raforkuöryggi í landinu með traustum línum, varalínum og jarðstrengjum. Í þessu felst skylda Landsnet til að viðhaldi gömlu byggðalínunni og endurbyggingu hennar. Landsneti ber einnig skylda til að endurbyggja 45 ára gömul tengivirki byggðalínuhringsins með nýjum rofum, sem standast íslenska veðráttu.

Örn Þorvaldsson.

Síðasta áratug hafa stjórnend­ur Landsnets einblínt á nýja byggða­línu á Norðurlandi. Með góðum vilja mætti  líta á þau áform sem endurnýjun á gömlu byggðalínunni, sérstaklega ef hún færi sömu línuleið og gamla línan, sem svo yrði rifin. Þetta á ekki við um áformaða Blöndulínu 3, þar sem hún kemur ekki við í Varmahlíð. Þrátt fyrir Blöndulínu 3 verður Landsnet að endurnýja bæði Rangárvallalínu 1 og Blöndulínu 2 eftir 15- 20 ár. Blöndulína 3 yrði því 100 km. óþörf lína í framtíðinni, sem myndi spilla því landsvæðum sem hún liggur um, auka kostnað Landsnets og kolefnisspor Íslands!

Á Norðurlandi eru 50 ára gaml­ar tréstauralínur Landsnets sem ekki standast áraun óveðra. Fyrir átta árum hrundi Kópaskerslína. Því hefði átt að vera búið að tvöfalda hana með jarðstreng og síðan endurbyggja hana sem járnstauralínu. Sama á við aðrar hliðstæðar línur til Húsavíkur, Dalvíkur og Sauðárkróks, og víðar.

Landsnet er vel stætt fyrirtæki sem skilar að jafnaði miljörðum í rekstrar­afgang, sem hefði átt að nýta í frekara viðhald og uppbyggingu. Vegna rangrar áherslu Landsnets mörg undanfarin ár tapaði fyrirtækið á síðasta ári 380 milljónum. Þetta er fjárhæð sem fór í viðgerðir, en því miður ekki í varanlega uppbyggingu á Norðurlandi. Línurnar eru því lítið betri í dag en þær voru fyrir viðgerð, og gætu því hrunið aftur í næsta óveðri.

Tjónið á Norðurlandi í desember­veðrinu 2019 var þungbært bæði bændum og búaliði, tilfinninga- og peningalega vegna óveðursins, sérstaklega rafmagnsleysisins. Fjárhagslegt tap hefur verið metið í milljörðum króna. Undirritaður saknar þess að Landsnet hafi ekki viðurkennt, að hafa gert mistök þar undanfarin ár.

Hefðu jarðstrengir verið komnir til byggðakjarnanna á þeim svæðum sem verst urðu úti, hefði fólk ekki þurft að tapa miklum fjármunum og þola miklar raunir. Jarðstrengir eru varanleg framtíðar lausn og skýrt dæmi um, að gott sé að hafa  jarðstrengi samhliða línum er reynslan af nýlegum jarðstrengjum á milli Hellu og Hvolsvallar. Á þessu svæði hrundu gamlar línur þann 14. febrúar s.l. Án jarðstrengsins hefði Hvolsvöllur ásamt nær sveitum og hluti Vestmannaeyja orðið að mestu rafmagnslaus í þrjá til fjóra sólarhringa.

Stjórnendur Landsnets hafa kennt öðrum aðilum og flóknum leyfis­veitinga­ferlum um hversu kostnaður við hrunið á línunum í vetur hefur verið mikill. Að sögn fyrirtækisins „hefði verið hægt að koma í veg fyrir hluta kostnaðarins vegna óveðursins ef uppbygging kerfisins hefði gengið samkvæmt áætlunum síðustu ár“. Trúlegast eru hér verið að vísa til þess, að ef ný byggðalína og Blöndulína 3 hefði verið komin í notkun, þá hefði kostnaður hrunsins ekki orðið svona mikill.

Undirritaður telur þetta rang­túlkun fyrirtækisins og full­yrð­ir, að þótt ný byggðalína ásamt nýrri Blöndu­línu 3 hefði verið komin í gagnið hefði hún ekki hjálpað, því að gamla byggðalínan stóðst áraunina!

Undirritaður telur að stjórn­kerfið samráðsferli um framtíðar­uppbyggingu raforku­kerfisinns í landinu, hafi brugðist. Undirritaður byggir þetta á framansögðu, og reynslu sinni af því að senda inn athugasemdir við kerfisáætlun Landsnets; ábendingar varðandi raunverulega þörf fyrir uppbyggingu  kerfisins, ásamt  valkostum og forgangsröðun. Spurningum sem beint var til Landsnets um umhverfismál, kostnað, kolefnisspor og landnotkun, sem hugsaðar voru til að bæta kerfisáætlunina, en aldrei var svarað. Landsnet þarf að viðurkenna áralöng mistök, og biðja landsmenn afsökunar, borga þeim sem verst urðu úti skaðabætur, ásamt því að kynna landsmönnum gagnlegar aðgerðir til uppbyggingar á raforkukerfinu.

Landsnet á að vinna í sátt við fólkið í landinu, vera opið og upplýsandi fyrirtæki og segja ávallt sannleikann í stað þess að þegja yfir hlutunum!

Að lokum lýsir undirritaður, eftir svörum frá Landsneti við eftirfarandi spurningum:

  1. Hvaðan á ný byggðalína Lands­nets á Norðurlandi að flytja raforku?
  2. Hvert á ný byggðalína Lands­nets á Norðurlandi að flytja raforku?
  3. Hve mikla raforku að meðaltali, á ný byggðalína Landsnets á Norðurlandi að flytja eftir 20 ár?
  4. Hve mikla raforku að hámarki á ný byggðalína Landsnets á Norðurlandi að flytja eftir 20 ár?
  5. Hver er ástæða þess að áformuð Blöndulína 3 liggur ekki sam­hliða núverandi byggðalínu, og með viðkomu í tengivirkinu í Varmahlíð?
  6. Hver er áætlaður kostnaður við gerð Blöndulínu 3, ásamt 220kV tengivirkjunum í báðum endunum?
  7. Hvert yrði kolefnisspor áætlaðr­ar Blöndulínu 3, ásamt 220kV tengivirkjunum í báðum endunum?


Örn Þorvaldsson.
Undirritaður er rafiðnaðarmaður og fyrrverandi starfsmaður Landsvirkjunar og Landsnets sem unnið hefur að uppbyggingu raforkukerfisins, eftirliti og viðhaldi þess.

Við og sauðkindin
Lesendarýni 28. mars 2024

Við og sauðkindin

Sauðkindin hefur verið hluti af menningu okkar og gaf okkur margt af því sem þur...

„Stórborgarelítan hefur hunsað bændur of lengi“
Lesendarýni 27. mars 2024

„Stórborgarelítan hefur hunsað bændur of lengi“

Þannig mæltist Camillu Cavendish, dálkahöfundi Financial Times (FT), þann 24. fe...

Landbúnaðarandúð
Lesendarýni 26. mars 2024

Landbúnaðarandúð

Fjölþátta ógnir steðja að íslenskri matvælaframleiðslu sem þó koma flestar úr sö...

Bændur, norskir víkingar og sjálfbær landnýting
Lesendarýni 25. mars 2024

Bændur, norskir víkingar og sjálfbær landnýting

Eins langt aftur og Íslandssagan nær hefur landnýting og búskapur verið órofa he...

Girðingar meðfram vegum
Lesendarýni 25. mars 2024

Girðingar meðfram vegum

Oft eru gáfulegar umræður við kaffiborð í sveitum og þá sérstaklega ef kaffið er...

Hvernig stóð á kúfi dauðsfalla eftir að veiran var að mestu horfin?
Lesendarýni 20. mars 2024

Hvernig stóð á kúfi dauðsfalla eftir að veiran var að mestu horfin?

Mikill fjöldi ótímabærra dauðsfalla á síðustu misserum hefur ekki farið fram hjá...

Þjóðlendukröfur í eyjar og sker
Lesendarýni 14. mars 2024

Þjóðlendukröfur í eyjar og sker

Óbyggðanefnd tók til meðferðarsvæði 12, með því að fjármálaráðuneytinu var tilky...

Eignaupptaka í nafni sjálfbærrar landnýtingar?
Lesendarýni 13. mars 2024

Eignaupptaka í nafni sjálfbærrar landnýtingar?

Í Samráðsgátt stjórnvalda lágu fyrir skemmstu til umsagnar drög að reglugerð um ...