Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 2 ára.
Blekkjandi upprunamerkingar – „íslenskar“ vörur?
Mynd / Bbl
Lesendarýni 17. maí 2021

Blekkjandi upprunamerkingar – „íslenskar“ vörur?

Höfundur: Þórarinn Ingi Pétursson

Við á Íslandi búum/lifum við þann munað að geta keypt heilnæmar og heilt yfir frábærar innlendar landbúnaðarafurðir. Íslenskt kjöt, grænmæti og íslenskar mjólkurafurðir eru í hæsta gæðaflokki. Einnig geta neytendur, enn sem komið er, verið áhyggjulausir um sjúkdóma og sýklalyfjaónæmi þegar þeir kaupa innlendar landbúnaðarafurðir. Í þessu felast mikil gæði og talsvert öryggi. Við eigum að vera stolt af þessu og stuðla að óbreyttu ástandi í þessum efnum.

Neytandinn blekktur?

Því miður er staðan sú í dag að uppruni ýmissa landbúnaðarvara, t.d. kjötvara og mjólkurvara, fer huldu höfði. Misvísandi merkingar á umbúðum og í auglýsingum (t.d. íslenski fáninn) eiga í samspili með óskýrum eða földum upprunamerkingum, sem leiðir til þess að neytendur verða að geta í eyðurnar. Þá kaupir neytandi vöru sem hann taldi vera íslenska í góðri trú. Það kemur í raun á óvart hversu margar „íslenskar“ vörur eiga uppruna sinn erlendis. Reynsla margra neytenda er sú að þeir upplifa sig blekkta til að kaupa innfluttar matvörur, sem vissulega er „framleiðanda“ til hagræðingar. Á sama tíma er heil starfsstétt hér á landi að framleiða hágæðaafurðir en missir þó af lestinni sem ætti að vera eyrnamerkt þeim.

Sú sláandi staðreynd að neytendur kaupi margoft innfluttar vörur treystandi því að um íslenska afurð sé að ræða er óviðunandi. Einnig er það ekki í samræmi við samþykkta aðgerðaráætlun um matvælaöryggi, en í 13. punkti áætlunarinnar kemur fram að „ráðist verði í átak um betri merkingar matvæla.“ Sá punktur var settur þar inn með það markmið að tryggja rétt neytenda til upplýsinga um uppruna, framleiðsluhætti, lyfjanotkun og umhverfisáhrif matvæla. Núverandi staða á íslenskum markaði endurspeglar ekki það markmið, og því er mikilvægt að grípa til aðgerða í samræmi við þær skuldbindingar sem við höfum sett okkur.
Hert regluverk um upprunamerkingar

Fyrsta skref stjórnvalda ætti að vera að herða regluverk um upprunamerkingar á matvörum. Lög og reglur skulu sæta breytingum þess efnis að upplýsingar til neytenda séu ekki misvísandi. Neytandinn á að geta gripið vöru í innkaupaferðinni og séð strax hvaðan hún kemur án þess að þurfa að leggjast í rannsóknarvinnu og fylla í eyðurnar. Enginn vafi á að leika á því hvort að uppruni vörunnar sé Ísland, Spánn, Nýja-Sjáland eða Danmörk. Þetta á við allar vörur sama hvort sem þær eru eldaðar, hráar, frystar o.fl. Í sömu breytingum ætti að gera það óheimilt að merkja vörur sem „íslenskar“ þegar afurð er minni háttar unnin á Íslandi, t.d. að íslenskt vatn sé notað í lágmarksvinnslu hennar eða að afurðin er krydduð í íslenskri verksmiðju.

Með þessu veitum við neytendum raunverulegt val sem byggir á traustri upplýsingagjöf. Þeir sem vilja kaupa innflutta matvöru gera það, en þeir sem eru ákveðnir í að kaupa íslenska matvöru skulu ekki eiga erfitt með að finna slíka vöru. Þeir sem vilja kaupa íslenskt eiga að vita það fyrir vissu að þeir séu að kaupa íslenskt. Þeir eiga að geta trúað upplýsingum og merkingum eins og nýju neti.

Framsóknarflokkurinn hefur riðið á vaðið til varnar innlends landbúnaðar og heilnæmis íslenskrar framleiðslu. Þeirri baráttu er hvergi lokið. Hér er um að ræða einn lið þess að tryggja trausta miðl­un upplýsinga til neytenda og halda íslenskum landbúnaðarafurðum heilnæmum og í hæsta gæðaflokki.

Höfundur er varaþingmaður
Framsóknarflokksins í Norðaustur­kjördæmi og frambjóðandi til
Alþingis fyrir sama flokk.

Þórarinnn Ingi Pétursson

Við og sauðkindin
Lesendarýni 28. mars 2024

Við og sauðkindin

Sauðkindin hefur verið hluti af menningu okkar og gaf okkur margt af því sem þur...

„Stórborgarelítan hefur hunsað bændur of lengi“
Lesendarýni 27. mars 2024

„Stórborgarelítan hefur hunsað bændur of lengi“

Þannig mæltist Camillu Cavendish, dálkahöfundi Financial Times (FT), þann 24. fe...

Landbúnaðarandúð
Lesendarýni 26. mars 2024

Landbúnaðarandúð

Fjölþátta ógnir steðja að íslenskri matvælaframleiðslu sem þó koma flestar úr sö...

Bændur, norskir víkingar og sjálfbær landnýting
Lesendarýni 25. mars 2024

Bændur, norskir víkingar og sjálfbær landnýting

Eins langt aftur og Íslandssagan nær hefur landnýting og búskapur verið órofa he...

Girðingar meðfram vegum
Lesendarýni 25. mars 2024

Girðingar meðfram vegum

Oft eru gáfulegar umræður við kaffiborð í sveitum og þá sérstaklega ef kaffið er...

Hvernig stóð á kúfi dauðsfalla eftir að veiran var að mestu horfin?
Lesendarýni 20. mars 2024

Hvernig stóð á kúfi dauðsfalla eftir að veiran var að mestu horfin?

Mikill fjöldi ótímabærra dauðsfalla á síðustu misserum hefur ekki farið fram hjá...

Þjóðlendukröfur í eyjar og sker
Lesendarýni 14. mars 2024

Þjóðlendukröfur í eyjar og sker

Óbyggðanefnd tók til meðferðarsvæði 12, með því að fjármálaráðuneytinu var tilky...

Eignaupptaka í nafni sjálfbærrar landnýtingar?
Lesendarýni 13. mars 2024

Eignaupptaka í nafni sjálfbærrar landnýtingar?

Í Samráðsgátt stjórnvalda lágu fyrir skemmstu til umsagnar drög að reglugerð um ...