Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 5 ára.
Square Turn-traktorinn
Á faglegum nótum 18. júlí 2018

Square Turn-traktorinn

Höfundur: Vilmundur Hansen

Square Turn dráttar­vélarnar þóttu byltingar­­kenndar á sínum tíma enda einstakir traktorar sem áttu sér enga líka. Dráttarvélin var gríðarstór á síns tíma mælikvarða og með rúmlega tveggja metra bili milli stórra járn­hjólanna.

Hugmyndafræðing­arnir á bakvið og hönnuðir Square Turn dráttarvélanna voru báðir frá Nebraska-ríki í Bandaríkjum Norður-Ameríku sem hétu A.T. Kenney og  A.J. Colwell.

Kenney var bóndi og Colwell yfirmaður byggingaframkvæmda hjá járnbrautafyrirtæki áður en þeir sneru sér að hönnun og framleiðslu dráttarvéla. Colwell sá um lausn tæknimála í samstarfinu en Kenney var með landbúnaðarreynsluna.

Á punktinum

Sagan segir að tvíeykið hafi smíðað frumtýpu Square Turn dráttarvélarinnar í þröngri og hrörlegri skemmu. Hugmyndin var meðal annars að snúningspunktur traktorsins yrði eins lítill og hægt væri og að vélin bæri plóg undir sér en væri ekki með hann í eftirdragi. Kenney og Colwell tókst ætlunarverk sitt því Square Turn dráttarvélin gat í orðsins fyllstu merkingu snúið við á punktinum.

Framleiðslan fór hægt af stað en tekið var við fyrstu pöntunum árið 1914 og fyrsta vélin afhent sama ár.

Stór og öflugur vinnuhestur

Drif dráttarvélarinnar gerði það að verkum að hægt var að vinna með vélina í tvær áttir, aftur á bak og áfram, að jöfnu. Eina sem þurfti að gera var að færa ökumannssætið hinum megin við miðlægt stýrið og skipta um drif.

Í auglýsingu um traktorinn sagði að hann væri svo byltingarkenndur að hönnun hans og smíð félli undir átta einkaleyfi og að með honum afkastaði einn maður á við átta menn með átta hesta með átta plóga í eftirdragi. Einnig var sagt að hann væri einstaklega auðveldur í notkun og að viðhaldið væri lítið sem ekkert.

Square Turn var með 510 rúmsentímetra og fjögurra strokka vél af gerðinni Climax. Dráttargetan var sögð 18 hestöfl sem gerði traktorinn að einni öflugustu dráttarvélum síns tíma. Vélin gekk hvort sem var fyrir steinolíu eða gasi. Auk plógsins sem fylgdi traktornum mátti tengja hann og láta knýja sem dæmi þreskivélar og sögunarmyllur.

Eigendaskipti

Þrátt fyrir að Square turn dráttarvélunum hafi verið vel tekið höfðu Kenney og Colwell ekki fjárhagslegt bolmagn til að anna eftirspurn. Tveimur árum eftir sölu fyrsta traktorsins neyddust þeir til að selja einkaleyfi sín og framleiðsluna til Albaugh-Dover Co. í Chicago.

Nýir eigendur voru stórhuga. Hlutafé var stóraukið og gerð var áætlun um framleiðslu á 2000 vélum á næstu fjórum árum.

Þátttaka Bandaríkjanna í fyrri heimsstyrjöldinni leiddi af sér skömmtun á hráefni, meðal annars stáli, og það reyndist framleiðanda Square Turn dráttarvélanna erfiður biti að kyngja. Í kjölfarið dróst framleiðsla vélanna verulega saman og fjöldi pantana var dreginn til baka. 

Framhaldið var fyrirtækinu erfitt og það framleiddi einungis 50 dráttarvélar árið 1921 og var lýst gjaldþrota 1925.

Skylt efni: Gamli traktorinn

Illgresinu sagt stríð á hendur með umhverfisvænum leiðum
Fréttir 3. október 2023

Illgresinu sagt stríð á hendur með umhverfisvænum leiðum

Öflun nýrrar þekkingar á baráttunni við illgresi í ræktun er meginmarkmið nýs sa...

Framleiðsla á náttúrulegum plöntuvarnarefnum
Fréttir 28. september 2023

Framleiðsla á náttúrulegum plöntuvarnarefnum

Algalíf, íslenska líftæknifyrirtækið, stefnir á að hasla sér völl í framleiðslu ...

Innviðauppbygging til 2025
Fréttir 28. september 2023

Innviðauppbygging til 2025

Fara á í 127 verkefni fram til ársins 2025 við uppbyggingu innviða til að mæta á...

Samfélagsleg ábyrgð í forgrunni
Fréttir 28. september 2023

Samfélagsleg ábyrgð í forgrunni

Sjávarútvegsráðstefnan 2023 verður haldin 2.–3. nóvember í Hörpu. Áhersluatriði ...

Heilt sumar eyðilagt hjá geitabóndanum Höllu
Fréttir 27. september 2023

Heilt sumar eyðilagt hjá geitabóndanum Höllu

Í síðasta tölublaði Bændablaðsins greindum við frá því að Halla Sigríður Steinól...

Vex fiskur um hrygg í rannsóknum, tilraunum og erlendu samstarfi
Fréttir 26. september 2023

Vex fiskur um hrygg í rannsóknum, tilraunum og erlendu samstarfi

Nemendur Landbúnaðarháskóla Íslands vinna fjölbreyttar rannsóknir og tilraunaver...

2.500 tonna kornþurrkstöð borgi sig frekar
Fréttir 26. september 2023

2.500 tonna kornþurrkstöð borgi sig frekar

25 af 33 eyfirskum bændum sem spurðir voru, sögðu að þeir myndu myndu nýta sér k...

Lífræni dagurinn haldinn hátíðlegur í Kaffi Flóru
Fréttir 25. september 2023

Lífræni dagurinn haldinn hátíðlegur í Kaffi Flóru

Lífræni dagurinn var haldinn hátíðlegur víðs vegar um landið laugardaginn 16. se...