Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 3 ára.
Rauðavatn í efri byggðum Reykjavíkur 2021.
Rauðavatn í efri byggðum Reykjavíkur 2021.
Mynd / HGS
Á faglegum nótum 29. september 2021

Skógur er lifandi vatnsforðabúr

Höfundur: Hlynur Gauti Sigurðsson og Pétur Halldórsson

Undanfarið hafa verið miklir þurrk­ar á norður- og austurhluta landsins. Grunnvatnsstaða hefur lækk­að og „óþrjótandi lindir“ brugðist. Skógi vaxið land þolir ýmsar öfgar í veðurfari betur en skóglaust land. Í flóðum tekur skógur og skógarjarðvegur í sig mikið vatn og í þurrkum geymist raki lengur og betur en þar sem enginn er skógurinn.

Stundum heyrist því fleygt samt sem áður að skógar þurrki upp svæði, að trén drekki allt vatn í jörðu, þurrki upp stöðuvötn eða læki og lækki þar með grunnvatnsstöðu. Sannleikurinn er þó sá að vatnið sem trén í skóginum taka til sín nær aðeins til rótarhvels trjánna sem er að mestu í efsta jarðvegslaginu. Trén hafa lítil sem engin áhrif á grunnvatnsstöðu. Úrkoma ræður henni. Að Rauðavatn ofan byggðarinnar í Reykjavík hafi þornað að mestu upp í sumar er ekki skóginum þar að kenna. Ástæðan er að úrkoma hefur verið langt undir meðallagi og því hefur grunnvatnsstaðan lækkað.

Þurr farvegur Uxalækjar á Völlum 26. ágúst síðastliðinn.

Skógar eru eins konar lifandi vatnsforðabúr. Þeir binda ekki einungis kolefni úr andrúmsloftinu og búa til verðmætt timbur heldur hægja þeir á fersku vatni á leið þess til sjávar. Skuggar og skjól trjánna hamla til dæmis útgufun. Skógarjarðvegur getur tekið í sig mikið vatn sem bæði nýtist trjánum og öðru lífi í skóginum. Vatnið hreinsast þar og síast svo áfram í stað þess að renna hindrunarlaust á yfirborði eins og gerist á skóglausu landi. Vatnsból bæja og borga vítt og breitt um heiminn eru gjarnan á skógarsvæðum.

Öfgaflóð víða um heim sem við heyrum æ oftar af í fréttum verða nú verri vegna þess að skógar hafa verið felldir til hlíða og fjalla. Þegar skógarnir eru ekki lengur til að hægja á vatninu rennur það viðstöðulaust niður á láglendið og færir allt í kaf.

Sumarið 2021 var hlýtt á Íslandi, sérstaklega fyrir norðan og austan, og úrkoma var í lágmarki að sama skapi. Við getum búist við fleiri slíkum sumrum. Búast má við frekari þurrkum á komandi árum og áratugum, kannski öldum. Ástæðulaust er þó að óttast. Við getum klætt landið kjarri og skógi og dregið úr áhrifum stórrigninga og þrálátra þurrka.

Uppsalaá er steinsnar frá Egilsstöðum. Hún hefur vart verið svipur hjá sjón í þurrkunum í sumar og rennsli í ánni nær ekkert. Mynd / Rúnar Snær Reynisson

Hlynur Gauti Sigurðsson,
sérfræðingur í skógrækt hjá BÍ
og Pétur Halldórsson
hjá Skógræktinni

Skylt efni: vistkerfi | Skógrækt

Nám í skapandi sjálfbærni á háskólastig
Fréttir 20. maí 2025

Nám í skapandi sjálfbærni á háskólastig

Námi í skapandi sjálfbærni á Hallormsstað verður frá og með næsta hausti haldið ...

Stuðlagil fékk hæsta styrkinn
Fréttir 20. maí 2025

Stuðlagil fékk hæsta styrkinn

Alls hlutu 28 verkefni styrk úr Framkvæmdasjóði ferðamannastaða en heildarupphæð...

Hátt hlutfall óholls matar
Fréttir 20. maí 2025

Hátt hlutfall óholls matar

Næstum helmingur orkunnar í fæðu fullorðinna Íslendinga á aldrinum 18–80 ára kem...

Nýr forstöðumaður byggingarsviðs
Fréttir 19. maí 2025

Nýr forstöðumaður byggingarsviðs

Límtré-Vírnet ehf. hefur ráðið Gísla Símonarson sem forstöðumann byggingarsviðs....

Eftirlitsnefnd vegna Hvammsvirkjunar
Fréttir 19. maí 2025

Eftirlitsnefnd vegna Hvammsvirkjunar

Sveitarstjórnir Skeiða- og Gnúpverjahrepps og Rangárþings ytra hafa ákveðið að s...

Sólarselluvaraafl á Grund í Eyjafirði
Fréttir 19. maí 2025

Sólarselluvaraafl á Grund í Eyjafirði

Nýlega var sett upp sólarorkukerfi á kúabúinu Grund I og II í Eyjafirði, sem mun...

Hávaði á hestasýningum á við loftpressuhljóð
Fréttir 19. maí 2025

Hávaði á hestasýningum á við loftpressuhljóð

Vaxandi hávaða gætir á reiðhallasýningum og hestamótum og hafa dýraverndunarsamt...

Upplýsingaóreiða í matvælaheiminum
Fréttir 16. maí 2025

Upplýsingaóreiða í matvælaheiminum

Algjör ringulreið ríkir í umhverfismerkingum matvæla og upplýsingaóreiða tengd m...