Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 3 ára.
Miklir óvissutímar fram undan
Fréttir 30. apríl 2020

Miklir óvissutímar fram undan

Höfundur: Guðjón Einarsson

Markaðir fyrir ferskfisk frá Íslandi eru hrundir vegna farsóttarinnar. Stærstu saltfiskmarkaðirnir í Miðjarðarhafslöndunum eru lamaðir. Markaðir fyrir frystar afurðir hafa hins vegar haldist opnir og flutningar milli landa eru óheftir. Fullkomin óvissa ríkir um þróunina næstu vikur og mánuði.

Stærstu sjávarútvegsfyrirtækin á Íslandi hafa fengið undanþágu til starfa áfram þrátt fyrir fjöldatakmarkanir á vinnustöðum og hafa aðlagað sig að breyttu umhverfi. Mörg minni sjávarútvegsfyrirtæki eru einnig áfram í rekstri og veiðar hafa að stærstum hluta haldið áfram þrátt fyrir farsóttina.

Útgöngubann

„Þegar samkomutakmarkanir og síðar útgöngubann tók gildi í helstu viðskiptalöndum okkar fyrir nokkrum vikum og veitingastöðum, hótelum, mötuneytum og opnum fiskborðum í verslunum var lokað stöðvaðist sala á ferskum fiski nánast að öllu leyti,“ segir Friðrik Þór Gunnarsson, hagfræðingur hjá Samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS), í samtali við Bændablaðið. „Eftirspurn eftir frystum afurðum af hálfu erlendra smásölukeðja hefur hins vegar haldist áfram og því hafa íslensku fiskvinnslufyrirtækin, sem það geta, ráðstafað hráefninu sem áður fór í ferskfiskframleiðslu í frystingu og í sumum tilvikum aukið saltfiskvinnslu sína. Enn sem komið er hefur aukið framboð á frystum afurðum ekki leitt til verðlækkana, hvað sem síðar verður. Það hefur þó sett strik í reikninginn að eftir að Bretar settu á útgöngubann var öllum Fish&chips búðum þar í landi lokað en þær hafa keypt mikið af sjófrystum flökum frá Íslandi. Reynt hefur verið að koma þeirri vöru inn í smásöluverslanir en annars er framleitt í birgðir.“

Ítalía og Spánn illa úti

Eins og kunnugt er hafa Ítalía og Spánn farið sérstaklega illa út úr farsóttinni, en þar eru einmitt mikilvægustu saltfiskmarkaðir Íslendinga. Þar á ofan er tímabilið í aðdraganda páskanna helsti sölutíminn á árinu og því hefur orðið mikill samdráttur í saltfisksölu í þessum löndum, að sögn Friðriks. Hins vegar hefur Portúgal ekki orðið eins illa úti í þessum hörmungum og nágrannalandið Spánn og hefur saltfisksala þangað haldið áfram þrátt fyrir farsóttina.

Bandaríkin voru opin eitthvað lengur en Evrópulöndin, þar sem farsóttin kom þangað seinna, en nú er veiran að breiðast ört út þar vestra og því má búast við svipaðri þróun þar og orðið hefur í Evrópu.

Óvæntar útflutningstölur

Eins og áður sagði hafa ferskfisk­markaðir Íslendinga að mestu hrunið vegna farsóttarinnar en ferskar afurðir gefa að jafnaði hvað hæst verð fiskafurða. Útflutningsverðmæti ferskfisks nam um 80 milljörðum króna á síðasta ári, eða um 30% af heildarverðmæti sjávarafurða.

Forvitnilegt er að vita hvaða áhrif farsóttin hefur haft á verðmæti útfluttra sjávarafurða í marsmánuði, fyrsta mánuðinum sem áhrifa veirunnar gætti. Hagstofa Íslands birti bráðabirgðatölur um það rétt fyrir páska og koma þær óneitanlega nokkuð á óvart, því verðmætið nam 25,5 milljörðum króna og jókst um rúmlega 17% í krónum talið miðað við mars í fyrra, en að teknu tilliti til gengisáhrifa var aukningin tæplega 9%, þar sem gengi krónunnar gaf verulega eftir í marsmánuði vegna COVID-19.

Að sögn Friðriks ber að hafa í huga í þessu sambandi að útflutningstölur fyrir tiltekinn mánuð endurspegla ekki að öllu leyti það sem flutt var út í viðkomandi mánuði. Þar kemur tvennt til. Annars vegar það að hluti af afurðunum kann að hafa verið fluttur út fyrir alllöngu þótt hann rati ekki inn í gögn Hagstofunnar frá tollayfirvöldum fyrr en síðar. Hins vegar það að fyrri hluta marsmánaðar var eftirspurn góð og verð hátt. Það var ekki fyrr en fyrstu útgöngubönnin erlendis voru sett á um miðjan marsmánuð að áhrifa farsóttarinnar fór að gæta í útflutningi frá Íslandi.

Fullkomin óvissa

,,Það er ómögulegt á þessari stundu að áætla það tjón sem hljótast mun af farsóttinni fyrir útflutning sjávarafurða. Það fer allt eftir því hve lengi þetta ástand varir. Ef núverandi ástand verður gengið um garð eftir einn eða tvo mánuði spyr maður sig hvort hægt verði að endurheimta síðar á árinu eitthvað af þeirri eftirspurn sem minnkaði. Um það getur enginn dæmt núna,“ sagði Friðrik Þór Gunnarsson. 

Halla tekur upp Íslenskt staðfest
Fréttir 28. mars 2024

Halla tekur upp Íslenskt staðfest

Halla Sif Svansdóttir Hölludóttir, garðyrkjubóndi og eigandi Sólskins grænmetis ...

Uppfærsla á stefnumörkun Bændasamtaka Íslands
Fréttir 27. mars 2024

Uppfærsla á stefnumörkun Bændasamtaka Íslands

Fjölmörg mál voru til afgreiðslu á nýliðnu Búnaðarþingi 2024, úr fimm nefndum, s...

Endurnýting heimil til 1. nóvember 2025
Fréttir 27. mars 2024

Endurnýting heimil til 1. nóvember 2025

Matvælaráðuneytið hefur tilkynnt um frestun á gildistöku banns við endurnýtingu ...

Horfið frá framleiðslutengdum stuðningi
Fréttir 27. mars 2024

Horfið frá framleiðslutengdum stuðningi

Fyrirkomulag landbúnaðarstuðningskerfis á Íslandi mun taka miklum breytingum ef ...

Hyggur á slátrun í haust ef leyfi fæst
Fréttir 26. mars 2024

Hyggur á slátrun í haust ef leyfi fæst

Fyrrverandi sláturhússtjóri á Vopnafirði ætlar ekki að láta deigan síga þrátt fy...

Niðurskurði lokið á fé úr Blöndudal
Fréttir 26. mars 2024

Niðurskurði lokið á fé úr Blöndudal

Niðurskurður á sauðfé frá bæjunum Eiðsstöðum og Guðlaugsstöðum í Blöndudal fór f...

Kornræktarfélag gengur í endurnýjun lífdaga
Fréttir 26. mars 2024

Kornræktarfélag gengur í endurnýjun lífdaga

Kornræktarfélag Suðurlands verður endurvakið sem viðskiptavettvangur ræktenda og...

Grípa þarf tækifærin
Fréttir 26. mars 2024

Grípa þarf tækifærin

Forseti Íslands, Guðni Th. Jóhannesson, telur að bændur eigi að leyfa sér að hor...