Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 4 ára.
Hlutdeild íslensks grænmetis hefur hrapað á níu árum
Mynd / smh
Fréttir 8. nóvember 2019

Hlutdeild íslensks grænmetis hefur hrapað á níu árum

Höfundur: Hörður Kristjánsson

Þrátt fyrir mikinn velvilja neytenda í garð íslenskra garðyrkjubænda og yfirlýsinga stjórnmálamanna um mikilvægi innlendrar grænmetisframleiðslu, þá hefur innlend grænmetisframleiðsla hrapað á níu árum. Hefur hún fallið úr því að anna 75% af eftirspurninni á innanlandsmarkaði niður í 52% samkvæmt tölum Hagstofu Íslands.

Garðyrkjubændur hafa árum saman varað yfirvöld við að hátt orkuverð myndi leiða til samdráttar í framleiðslunni og vöruðu þeir sérstaklega við samþykkt á innleiðingu á tilskipunum Evrópusambandsins um orkupakka 3. Vegna þeirrar tilskipunar og innleiðingu á þeim tilskipunum sem á undan komu hafa garðyrkjubændur óttast að sameiginlegur orkumarkaður Evrópu muni enn frekar þvinga upp orkuverð á Íslandi. Það muni eyða út mögulegu forskoti vegna hagkvæmrar orkuframleiðslu á Íslandi. Tók formaður Sambands garðyrkjubænda svo djúpt í árinni að segja að þetta gæti leitt til þess að ylrækt legðist af á Íslandi. Virðist sem tölur Hagstofu Íslands styðji þessar áhyggjur garðyrkjubænda.

Rúmlega 7.000 tonna samdráttur í framleiðslu á 9 árum

Þegar skoðuð eru gögn Hagstofu Íslands frá 2010 er ekki annað að sjá en að áhyggjur garðyrkjubænda lýsi raunveruleika sem er grafalvarlegur. Á árinu 2010 framleiddu íslenskir garðyrkjubændur 18.732 tonn og 212 kíló af grænmeti. Sú framleiðsla annaði þá um 75% af eftirspurn á innanlandsmarkaði sem var í heild um 24.976,3 tonn.

Þarna er um að ræða framleiðslu á tómötum, gúrkum, papriku, blómkáli, gulrótum, hvítkáli, kínakáli, spergilkáli, gulrófum, salati, kartöflum og sveppum. Þá er ekki inni í myndinni framleiðsla á jarðarberjum og öðrum berjum sem hefur verið í afar harðri samkeppni við innflutning.

Síðan hefur stöðugt hallað undan fæti og var markaðshlutdeild íslenskrar framleiðslu komin niður í 52% árið 2018, eða í um 11.628,2 tonn. Hafði framleiðsla íslenskra garðyrkjubænda því dregist saman um rúmlega 7.104  tonn frá árinu 2010, en heildarneyslan á fyrr­nefndu grænmeti hafði þá dregist saman um rúmlega 2.614 tonn frá árinu 2010.

Ferðamenn og veganfólk hefur ekki aukið neyslu á fersku íslensku grænmeti

Mikil umræða hefur verið um vaxandi ferðamannastraum til Íslands á undanförnum árum sem og vaxandi áhuga fyrir veganfæði.  Miðað við tölur Hagstofu Íslands hefur hvorki vaxandi fjöldi ferðamanna né veganfólkið verið að borða hefðbundið ferskt grænmeti svo neinu nemi. Skýringuna kann hins vegar að vera að leita í neyslu þessara hópa á matvælum framleiddum úr hveiti, eins og pasta og pitsum sem og neyslu á baunum af ýmsum tegundum. Baunir eru t.d. oft uppistaðan í veganfæði og kemur ekki fram í þessum samanburðartölum Hagstofunnar, enda eru baunir ekki framleiddar á Íslandi.

Innflutningur á unnum kornvörum og á „vörðu“ grænmeti hefur stóraukist

Þegar skoðuð eru gögn Hagstofunnar um innflutning á hveiti og öðru kornmjöli hefur hins vegar verið um verulegan samdrátt að ræða frá 2010, eða úr samtals 11.783 tonnum í 5.908 tonn. Munar þar mestu um samdrátt í innflutningi á öðru kornmjöli en hveiti sem hefur hrapað úr 6.260 tonnum árið 2010 í tæp 479 tonn árið 2018.

Innflutningur á vörum úr korni, mjöli og sterkju hefur aftur á móti aukist verulega, en þar er m.a. um pasta og slíkar vörur að ræða. Hefur hann aukist úr tæpum 15.615 tonnum 2010 í tæp 22.301 tonn árið 2018. Þá hefur innflutningur á grænmeti sem varið er skemmdum, þ.e. frystu, niðursoðnu og þurrkuðu, aukist umtalsvert, eða úr 6.604 tonnum í rúm 9.919 tonn. Einnig hefur innflutningur á olíuríkum fræjum og aldinum aukist verulega, eða úr rúmum 1.351 tonni í rúm 2.358 tonn.

Þetta sýnir að innflutningur á unnum vörum úr hveiti, öðru korni, baunum og niðursoðnum og frystum landbúnaðarafurðum úr jurtaríkinu hefur stóraukist. Það  gæti skýrst af auknum vinsældum á veganfæði. Það þýðir þá líka að fólk er að sækja í meira verksmiðjuunnið og oft dýrara hráefni til matargerðar en áður. Sú staðreynd skýtur mjög skökku við stöðugt vaxandi umræðu í þjóðfélaginu um að auka hollustu og neyslu á ferskri matvöru úr nærumhverfinu, m.a. til að minnka kolefnisfótspor vegna matarinnkaupa. 

Skylt efni: íslenskt grænmeti

Passíusálmar sr. Hallgríms
Fréttir 29. mars 2024

Passíusálmar sr. Hallgríms

Passíusálmarnir verða fluttir í Hallgrímskirkju á föstudaginn langa.

Halla tekur upp Íslenskt staðfest
Fréttir 28. mars 2024

Halla tekur upp Íslenskt staðfest

Halla Sif Svansdóttir Hölludóttir, garðyrkjubóndi og eigandi Sólskins grænmetis ...

Uppfærsla á stefnumörkun Bændasamtaka Íslands
Fréttir 27. mars 2024

Uppfærsla á stefnumörkun Bændasamtaka Íslands

Fjölmörg mál voru til afgreiðslu á nýliðnu Búnaðarþingi 2024, úr fimm nefndum, s...

Endurnýting heimil til 1. nóvember 2025
Fréttir 27. mars 2024

Endurnýting heimil til 1. nóvember 2025

Matvælaráðuneytið hefur tilkynnt um frestun á gildistöku banns við endurnýtingu ...

Horfið frá framleiðslutengdum stuðningi
Fréttir 27. mars 2024

Horfið frá framleiðslutengdum stuðningi

Fyrirkomulag landbúnaðarstuðningskerfis á Íslandi mun taka miklum breytingum ef ...

Hyggur á slátrun í haust ef leyfi fæst
Fréttir 26. mars 2024

Hyggur á slátrun í haust ef leyfi fæst

Fyrrverandi sláturhússtjóri á Vopnafirði ætlar ekki að láta deigan síga þrátt fy...

Niðurskurði lokið á fé úr Blöndudal
Fréttir 26. mars 2024

Niðurskurði lokið á fé úr Blöndudal

Niðurskurður á sauðfé frá bæjunum Eiðsstöðum og Guðlaugsstöðum í Blöndudal fór f...

Kornræktarfélag gengur í endurnýjun lífdaga
Fréttir 26. mars 2024

Kornræktarfélag gengur í endurnýjun lífdaga

Kornræktarfélag Suðurlands verður endurvakið sem viðskiptavettvangur ræktenda og...