Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 5 ára.
Jarðarber undir LED ljósi með LED sérhæfðum gleraugum. Mynd er tekin um kl. 12.30.
Jarðarber undir LED ljósi með LED sérhæfðum gleraugum. Mynd er tekin um kl. 12.30.
Á faglegum nótum 26. febrúar 2019

Vinnuskilyrði undir LED-ljósum

Höfundur: Christina Stadler, Börkur Halldór Bl Hrafnkelsson.
Hefðbundin viðbótarlýsing er mjög orkufrek og kostnaðarsöm. Þess vegna hefur verið leitað eftir ljósum sem nýta orkuna betur og hafa LED ljós verið einn kostur. Það er aukinn kostnaður í upphafi þar sem lamparnir eru dýrari en þeir endast lengur án viðhalds heldur en ljósin sem hafa verið notuð hingað til. 
 
Í tilraunahúsi Landbúnaðar­háskólans á Reykjum var gerð tilraun á ræktun jarðarberja með LED ljósum á dimmasta tíma ársins og verður fjallað um þann þátt sem snýr að vinnu undir þeim.
 
Litamismunur
 
Rauða birtan sem ljósin gefa frá sér er mjög afgerandi. Það virkar sem litaðir fletir verði dekkri (blöð) og hvítir (hvít beð, hitarör, vökvunarslangir) eða ljósari fletir (ber) endurkasti rauða litnum (mynd 1). Það gerir það að verkum að erfitt er að greina á milli hvort berin séu hálf rauð eða full lituð og þá hvort þau séu fullþroskuð.
 
Við vinnu með LED ljós þarf að kaupa sérhæfð gleraugu sem draga úr áhrifum rauða ljóssins (mynd 2). Það tekur 15–20 mín. fyrir augun að venjast ljósinu með þessum gleraugum. Ef lítil eða engin náttúruleg lýsing er utandyra þá er allt dekkra en það er í raun. Því er erfitt að vinna við plönturnar á dimmasta tíma ársins þar sem litamunurinn sést ekki. Vegna þess að það lítur út fyrir að allt sé dekkra er líka erfitt að vinna við plönturnar sjálfar: t.d. draga fram klasana, þar sem þarf að horfa á milli blaða til að ná þeim fram og meta hvort blóm er frjóvgað. Þegar kemur til uppskeru, er einnig erfitt að sjá og meta hvort berin séu orðin þroskuð (mynd 3), skemmd, súr eða sprungin. Það er því mikilvægt að skoða vel berin sem fara í öskjurnar þar sem erfitt er að greina ástand þeirra á meðan verið er að tína þau í klefa sem er LED lýstur. Því gæti verið nauðsynlegt að flokka úr öskju eftir á ómarkaðshæf ber. Af þessum orsökum má því álykta að ber sem ræktuð eru með LED lýsingu krefjast mun meiri tíma og athygli en í hefðbundinni lýsingu.
 
Hins vegar minka áhrifin frá LED ljósunum á sjónina eftir því sem náttúruleg birta eykst og litamismunurinn verður skýrari (bera mynd 4 saman við mynd 3). Því gætu ræktendur á suðlægum slóðum upplifað áhrif LED ljósa minna en ræktendur á Íslandi þar sem áhrif ljóssins eru meira og minna alltaf eins og á mynd 4. Ef LED ljós er notað í bland við aðra lýsingu minnka auðvitað áhrif LED ljóssins á sjónina.
 
Ef unnið er án sérhæfðra gleraugna í klefanum með LED ljósunum þá virkar birtan fyrir utan klefa sem grænn litur. Það tekur nokkrar mínútur fyrir augun að venjast og hætta að sjá ljósið sem grænt þegar maður fer út fyrir klefann. Það getur komið móða á gleraugun meðan unnið er.
 
Mismunur á vexti
 
Undir LED ljósum eru klasarnir og blöðin styttri í samanburði við ræktun undir HPS ljósum. Því er ekki hægt að draga klasana fram eins snemma á ræktunartímabilinu eins og við HPS lýsingu.
 
Meindýr og sjúkdómar
 
Mjög erfitt er að sjá hvort meindýr og sjúkdómar séu á plöntunum og það er erfitt að koma auga á mygluð ber.
 
Christina Stadler,
Börkur Halldór Bl Hrafnkelsson.

6 myndir:

„Spjallað“ við kýr
Á faglegum nótum 9. janúar 2023

„Spjallað“ við kýr

Atferli, hegðun, útlit og ástand nautgripa getur gefið gríðarlega mikilvægar upp...

Skógarbændur og Bændasamtök Íslands
Á faglegum nótum 5. janúar 2023

Skógarbændur og Bændasamtök Íslands

Á aðalfundi Landssambands skógareigenda (LSE) sem haldinn var í Borgarnesi í maí...

Lífræn framleiðsla – nú er lag
Á faglegum nótum 5. janúar 2023

Lífræn framleiðsla – nú er lag

Á undanförnum árum hefur VOR látið til sín taka með ýmsum hætti til að hvetja ti...

Eitur á alltaf að vera síðasta úrræðið
Á faglegum nótum 3. janúar 2023

Eitur á alltaf að vera síðasta úrræðið

Meindýr eru skaðvaldar í garð- og skógrækt og óvelkomnir gestir sem flestir vild...

Ýmsir vankantar við smíði nýju norrænu næringarráðanna
Á faglegum nótum 2. janúar 2023

Ýmsir vankantar við smíði nýju norrænu næringarráðanna

Vinna við norrænu næringarráðin (NNR), sem Norræna ráðherra­nefndin heldur utan ...

Um niðurstöður lambadóma haustið 2022
Á faglegum nótum 30. desember 2022

Um niðurstöður lambadóma haustið 2022

Í heildina var útkoma lamba í haust góð. Meðalfallþungi á landinu var 16,6 kg og...

Lífrænn úrgangur: höfuðverkur eða tækifæri?
Á faglegum nótum 28. desember 2022

Lífrænn úrgangur: höfuðverkur eða tækifæri?

Hér á landi fellur til gríðarlegt magn af lífrænum úrgangi á öllum stigum samfél...

Skýrsluhald – heimarétt WorldFengs
Á faglegum nótum 27. desember 2022

Skýrsluhald – heimarétt WorldFengs

Nú þegar líður að áramótum og allir eru búnir að skila haustskýrslu til matvælar...