Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 2 ára.
Dvergkvistur - Spiraea japonica 'Nana'
Dvergkvistur - Spiraea japonica 'Nana'
Á faglegum nótum 4. ágúst 2021

Skrautrunnar og valkvíði

Höfundur: Vilmundur Hansen

Margir þeirra blómstra litfögrum blómum og bera skrautleg ber. Hægt er að fá þá vind- og seltuþolna eða sólelska og viðkvæma. Skortur á úrvali er ekki vandamálið heldur mun frekar valkvíði.

Til að gefa hugmynd um úrvalið eru hér taldar til nokkrar ættkvíslir sem innihalda skrautrunna sem hafa reynst vel hér á landi. Innan hverrar ættkvíslar er fjöldi tegunda sem hægt er að velja úr þegar finna þarf rétta runnann í garðinn.

Broddur/roðaber (Berberis). Ættkvísl með tæplega 400 tegundum, undirtegundum og blendingum sem vaxa sem runnar eða tré. Ná 5 metra hæð og eru annaðhvort lauffellandi eða sígrænir. Finnast í Evrópu, Mið- og Austur-Asíu, Norður- og Suður-Ameríku og Norður-Afríku. Allar tegundir eru með þyrnum sem yfirleitt eru þrískiptir. Blómin gul eða appelsínugul. Þrífast best í sól eða hálfskugga og vel framræstum jarðvegi.

Kvistir (Spiraea). Ættkvísl með hátt í 100 tegundum og fjölda undirtegunda, blendinga og afbrigða sem vaxa í N-Ameríku, Evrópu og Asíu þar sem fjölbreytnin er mest. Lauffellandi runnar sem geta náð 5 metra hæð en eru yfirleitt lágvaxnari. Blómin hvít, bleik eða rauð í skúf eða klasa. Hvítblómstrandi tegundir blómstra fyrr á sumrin, í júní og júlí, og á annars árs greinum. Þola því ekki klippingu á vorin og best er að klippa fljótlega eftir blómgun. Rauð- eða bleikblómstrandi kvistir blómstra aftur á móti á nýjum greinum sem vaxa yfir sumarið og þegar fer að líða á sumarið í byrjun ágúst. Tegundir með rauðum og bleikum blómum þola að vera klipptar á vorin. Flestir kvistir þrífast best á sólríkum stað. Hvítblómstrandi þola meiri skugga og sandblendinn jarðveg.

Mispill (Cotoneaster). Ættkvísl með flókin ættartengsl 50 til 300 tegunda, eftir því hversu nákvæm flokkunin er. Lauffellandi eða sígrænir runnar sem geta náð fimm metra hæð og vaxa villtir í Asíu, Evrópu og N-Afríku. Gera litlar kröfur til jarðvegs, svo lengi sem hann er ekki blautur. Skriðulutegundirnar þrífast best í myldnum en mögrum og vel framræstum malarjarðvegi. Vindþolinn og þolir vel klippingu. Berin rauð, bleik og svört. Misplar blómgast á fyrraársgreinum. Margir laufgast snemma og laufið fær fallega rauða haustliti.

Toppar/geitblöðungar (Lonicera). Ættkvísl með um tæplega 200 tegundum uppréttra og klifrandi runna sem vaxa flestir í Asíu en einnig í Evrópu og N-Ameríku. Blöðin gagnstæð. Börkurinn dökkur. Harðgerðar plöntur sem gera ekki miklar kröfur til jarðvegs en dafna best í rakri jörð. Blómstra um mitt sumar.

Sópur (Cytisus). Ættkvísl með tæplega sextíu tegundum sígrænna og lauffellandi runna sem vaxa villtir í Mið-Evrópu, við Miðjarðarhafið og í Suðvestur-Asíu. Geta náð ríflega þriggja metra hæð. Greinarnar grænar, marggreindar og fínlegar. Blöðin lítil og vantar stundum alveg. Blómin áberandi, yfirleitt gul en einnig hvít og rauð. Fræbelgurinn flatur og líkist litlum baunabelg. Blómstrar snemma og sætur ilmur af blómunum. Auðveld í ræktun en þrífst best á sólríkum stað, í sendnum og kalkríkum jarðvegi. Þolir illa mikinn áburð, flutning og klippingu. Fjölgað með sumargræðlingum. Allar tegundir í ræktun hér á landi eru sígrænar.

„Spjallað“ við kýr
Á faglegum nótum 9. janúar 2023

„Spjallað“ við kýr

Atferli, hegðun, útlit og ástand nautgripa getur gefið gríðarlega mikilvægar upp...

Skógarbændur og Bændasamtök Íslands
Á faglegum nótum 5. janúar 2023

Skógarbændur og Bændasamtök Íslands

Á aðalfundi Landssambands skógareigenda (LSE) sem haldinn var í Borgarnesi í maí...

Lífræn framleiðsla – nú er lag
Á faglegum nótum 5. janúar 2023

Lífræn framleiðsla – nú er lag

Á undanförnum árum hefur VOR látið til sín taka með ýmsum hætti til að hvetja ti...

Eitur á alltaf að vera síðasta úrræðið
Á faglegum nótum 3. janúar 2023

Eitur á alltaf að vera síðasta úrræðið

Meindýr eru skaðvaldar í garð- og skógrækt og óvelkomnir gestir sem flestir vild...

Ýmsir vankantar við smíði nýju norrænu næringarráðanna
Á faglegum nótum 2. janúar 2023

Ýmsir vankantar við smíði nýju norrænu næringarráðanna

Vinna við norrænu næringarráðin (NNR), sem Norræna ráðherra­nefndin heldur utan ...

Um niðurstöður lambadóma haustið 2022
Á faglegum nótum 30. desember 2022

Um niðurstöður lambadóma haustið 2022

Í heildina var útkoma lamba í haust góð. Meðalfallþungi á landinu var 16,6 kg og...

Lífrænn úrgangur: höfuðverkur eða tækifæri?
Á faglegum nótum 28. desember 2022

Lífrænn úrgangur: höfuðverkur eða tækifæri?

Hér á landi fellur til gríðarlegt magn af lífrænum úrgangi á öllum stigum samfél...

Skýrsluhald – heimarétt WorldFengs
Á faglegum nótum 27. desember 2022

Skýrsluhald – heimarétt WorldFengs

Nú þegar líður að áramótum og allir eru búnir að skila haustskýrslu til matvælar...