Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 9 ára.
Rómantísk náttúrufræði
Á faglegum nótum 12. september 2014

Rómantísk náttúrufræði

Höfundur: Vilmundur Hansen

Í þjóðsögum má finna ótrúlegar lýsingar og frásagnir af furðulegum dýrum, ófreskjum og skrímslum. Ef sögurnar eru teknar trúanlegar er til ótölulegur fjöldi dýra sem samkvæmt skilgreiningu náttúruvísindanna teljast ekki til lífvera. Þjóðsagnadýr flokkast undir það sem má kalla rómantíska náttúrufræði og tilvera þeirra byggist á vilja fólks til að trúa.

Basilisk
Í grískum þjóðsögum segir frá ægilegri skepnu sem heitir basilisk. Kvikindið er skriðdýr í líkingu við eðlu, það klekst úr eggi gamals hana, frosks eða nöðru. Hugmyndin að basilisk komi úr hanaeggi er upprunnin frá náttúrufræðingnum Neckham sem var uppi um 1180. Sögur herma að basilisk verði ljótara og ógeðslegra um alla framtíð uns það gleymist. Skepnan er innan við metra á lengd og er sögð vera konungur snáka og einvaldur minni skriðdýra. Þrátt fyrir smæð basilisks er eyðileggingarmáttur þess á við stærstu dreka. Kvikindið er svo eitrað að ef það er stungið með spjóti í sperrtan líkamann rennur eitrið eins og straumur upp eftir spjótinu og í hendur þess sem stingur.

Búsvæði basilisks er í eyðimörkinni og það er í raun ástæðan þess að eyðimörkin er til. Andardráttur eiturnöðrunnar er svo megn að hann drepur allan gróður og kveikir í steinum. Lyktin af basilisk er banvæn og kvikindið eitrar allt vatn sem það kemur nálægt. Dýrið getur spýtt frá sér eiturgufu þannig að fuglar sem fljúga yfir drepast þegar þeir anda eitrinu að sér og skepna getur drepið með hljóðinu einu saman með því að hvæsa svo kröftuglega að allt sem heyrir hljóðið fellur dautt niður. Basilisk er með banvænt augnaráð. Allt sem það lítur augum drepst samstundis. Öruggasta leiðin til að drepa basilisk er að láta það horfa á eigin spegilmynd.

Hrekkjóti refurinn og ósýnilegi hjörturinn

Kínverski refurinn er ólíkur öðrum refum að því leyti að hann lifir í átta hundruð til þúsund ár. Hann er talinn boða illt og hver líkamshluti gegnir sérstöku hlutverki í því sambandi. Í Kína þarf refurinn ekki annað en að slá rófunni í jörðina til þess að kveikja eld og hann sér líka inn í framtíðina. Refurinn getur breytt sér í hvaða líki sem er en oftast birtist hann sem gamall maður, ung stúlka eða fræðimaður.

Refurinn er slyngur, varkár og tortrygginn og hann hefur yndi af því að hrekkja og valda vanlíðan. Í Kína eru til mörg þúsund þjóðsögur um refinn og hrekki hans. Kínverjar eiga þjóðsögur sem segja frá ósýnilegri eða líkamalausri hjartartegund. Eins og gefur að skilja er ekki til nein lýsing á hirtinum þar sem enginn hefur séð hann. Kínverjar vita að skepnan lifir í námum neðanjarðar og þráir ekkert heitar en að sjá dagsbirtu. Hirtirnir hafa mál og reyna í sífellu að fá námumenn til að fylgja sér upp á yfirborðið með alls kyns gylliboðum. Sagan segir að ef hirtirnir komist upp á yfirborðið verði þeir að illa lyktandi vökva sem veldur dauða og tortímingu.

„Spjallað“ við kýr
Á faglegum nótum 9. janúar 2023

„Spjallað“ við kýr

Atferli, hegðun, útlit og ástand nautgripa getur gefið gríðarlega mikilvægar upp...

Skógarbændur og Bændasamtök Íslands
Á faglegum nótum 5. janúar 2023

Skógarbændur og Bændasamtök Íslands

Á aðalfundi Landssambands skógareigenda (LSE) sem haldinn var í Borgarnesi í maí...

Lífræn framleiðsla – nú er lag
Á faglegum nótum 5. janúar 2023

Lífræn framleiðsla – nú er lag

Á undanförnum árum hefur VOR látið til sín taka með ýmsum hætti til að hvetja ti...

Eitur á alltaf að vera síðasta úrræðið
Á faglegum nótum 3. janúar 2023

Eitur á alltaf að vera síðasta úrræðið

Meindýr eru skaðvaldar í garð- og skógrækt og óvelkomnir gestir sem flestir vild...

Ýmsir vankantar við smíði nýju norrænu næringarráðanna
Á faglegum nótum 2. janúar 2023

Ýmsir vankantar við smíði nýju norrænu næringarráðanna

Vinna við norrænu næringarráðin (NNR), sem Norræna ráðherra­nefndin heldur utan ...

Um niðurstöður lambadóma haustið 2022
Á faglegum nótum 30. desember 2022

Um niðurstöður lambadóma haustið 2022

Í heildina var útkoma lamba í haust góð. Meðalfallþungi á landinu var 16,6 kg og...

Lífrænn úrgangur: höfuðverkur eða tækifæri?
Á faglegum nótum 28. desember 2022

Lífrænn úrgangur: höfuðverkur eða tækifæri?

Hér á landi fellur til gríðarlegt magn af lífrænum úrgangi á öllum stigum samfél...

Skýrsluhald – heimarétt WorldFengs
Á faglegum nótum 27. desember 2022

Skýrsluhald – heimarétt WorldFengs

Nú þegar líður að áramótum og allir eru búnir að skila haustskýrslu til matvælar...