Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 8 ára.
Saumur 12-915 frá Ytri-Skógum er atkvæðamestur með 9 syni.
Saumur 12-915 frá Ytri-Skógum er atkvæðamestur með 9 syni.
Á faglegum nótum 5. janúar 2016

Lömbin komu falleg af fjalli

Höfundur: Eyþór Einarsson Ábyrgðarmaður í sauðfjárrækt
Dramatískt framleiðsluár er að baki hjá sauðfjárbændum. Slæm veður settu strax strik í reikninginn um síðustu fengitíð sem leiddi af sér minni sæðingar á sumum svæðum.
 
Vorið reyndist erfitt og sumarið kalt en síðan tók við sannkallaður sumarauki með haustinu. Gróður í úthaga hefur að öllum líkindum verið óvenjulega kraftmikill óvanalega lengi fram eftir hausti víða um land.  Lömbin komu því betri af fjalli en margur hafði spáð og heildarniðurstaðan ákaflega góð. Verður hér stiklað á helstu niðurstöðum tengdum lambadómum haustsins 2015.
 
Umfangið
 
Alls voru skoðuð 74.608 lömb samkvæmt skráningum í Fjárvís.is. Megnið af þessum dómum fara fram á tímabilinu 15. september til 15. október eða 90% og þarf því öflugt lið til að skoðanir gangi sem greiðlegast. Ríflega 40 manna teymi kemur að þessari vinnu, þar af eru 25 dómarar sem stiga heltina af lömbunum. Aðeins var samdráttur í þátttöku í ómmælingum. Miðað við skráningar í Fjárvís.is, er u.þ.b. 10 þúsund færri lömb skoðuð í haust en haustið 2014.  Felst það að mestu leyti í umfangsminni gimbraskoðunum, en heimsóknir til bænda eru nánast jafn margar og árið áður eða u.þ.b. 900. Mestur var samdrátturinn í Norður-Þingeyjarsýslum og á Ströndum. Hugsanlega skýrist það í Þingeyjarsýslum af lakari vænleika lömbum.
 
Mikið af topplömbum
 
Það voru 58 lömb sem mældust með 40 mm þykkan bakvöðva eða þar yfir.  Í tveimur lambhrútum mældist 44 mm þykkur bakvöðvi sem er það mesta sem mældist í haust. Annar lambhrúturinn er frá Hrafnsstöðum í Suður-Þingeyjarsýslu og er hann sonur Hvata 13-926 frá Hesti. Hinn er frá Laxárdal 3 í Hrútafirði sonur Bósa 08-901 frá Þóroddsstöðum. Fimm gimbrar hlutu einkunnina 10 fyrir frampart og voru tvær þeirra dætur Læks 13-928 frá Ytri-Skógum.  Tveir lambhrútar hlutu einkunnina 10 fyrir malir. Annars vegar hrútur frá Gýgjarhólskoti undan Salamon 10-906 og hins vegar hrútur frá Sandfellshaga 1 undan Saumi 12-915.  Sandfellshagahrúturinn hlaut jafnframt 20 stig fyrir læri ásamt 11 öðrum lömbum í haust.  Eitt lamb hlaut einkunnina 10 fyrir samræmi en það var lambhrútur í Gýgjarhólskoti undan Guðna 09-902 frá Mýrum.  Vænsti lambhrútahópurinn var á Gásum í Hörgársveit en þar vógu 16 lambhrútar 60 kg að meðaltali, sá þyngsti 77 kg.  
 
Kjötmatið
 
Einn megintilgangur líflambamælinganna er að velja fyrir bættum skrokkgæðum og eiga því framfarir í líflambamælingum að skila sér til bóndans í betra kjötmati og þar með betri og verðmeiri vöru.  Niðurstöður haustsins úr kjötmatinu eru glimrandi góðar. Í slátrunum frá ágúst til lok október var lógað 531.481 lambi. Meðalfallþungi dilka var 16,19 kg, holdfyllingareinkunn 8,76 og fitueinkunn 6,39.  Frá því EUROP-matið var tekið upp er þetta hæsta meðaltal fyrir holdfyllingareinkunn, næst lægsta fitueinkunnin og þriðji mesti fallþunginn.
 
Úrval góðra lambhrúta
 
Meðalþykkt bakvöðva í lambhrútum var heldur meiri en sl. haust, eða 29,5 mm og er það hæsta meðaltal til þessa.  Í töflu 1 eru meðaltöl fyrir hrútlömb áranna 2014 og 2015.
 
Í töflu 2 er yfirlit yfir 5 hæst stiguðu lambhrúta hvers héraðs.  Hrútunum er raðað eftir stigum alls, síðan eftir samanlögðum stigum fyrir frampart, bak, malir og læri (gerð), síðan eftir þykkt bakvöðva, þá fituþykkt og síðan lögun bakvöðvans ef enn eru einhverjir jafnir. Hæst stigaði lambhrútur landsins er frá Stóru-Tjörnum í Ljósavatnsskarði og er hann sonur Kornelíusar 10-945 frá sama bæ sem bættist í hóp sæðingastöðvahrúta í haust. Lambhrúturinn hefur hlotið nafnið Grásteinn.  Móðurfaðir hans er Kroppur 05-993 frá Hagalandi. 
 
Jákvætt er að sjá að stór hluti þessara topphrúta eru undan veturgömlum hrútum.  Ekki kemur á óvart að stöðvahrútarnir eru áberandi sem feður, en helmingur þessara lamba er undan þeim. Saumur 12-915 frá Ytri-Skógum er atkvæðamestur með 9 syni og þá á hann einnig sonarsyni á listanum. Hvati 13-926 frá Hesti er einnig áberandi með 7 syni. 
 
Ýtarlegri skýrslur og niðurstöður úr skoðunum haustsins verða aðgengilegar á heimasíðunni www.rml.is.  
 
Að lokum
 
Við höfum náð góðum árangri með ræktun fyrir bættum skrokkgæðum og getum vel borið höfuðið hátt þegar við berum okkar íslenska landnáms­kyn saman við erlend sauðfjárkyn.  En það er ekki svo að við séum komin á endastöð.  Við eigum áfram mikla möguleika í því að hækka öll meðaltöl umtalsvert, t.d. með því að bæta lakari hluta framleiðslunnar og með því að efla eiginleika sem gera framleiðsluna hagkvæmari og betri. Þar leika lambadómarnir og ómmælingarnar stórt hlutverk.  
 
Það eru ótrúlega fá ár síðan að meðal lambshryggurinn var með tiltölulega þunnu kjöti og mikilli fitu.
 
Það er áhugavert að velta þessu fyrir sér þegar við gæðum okkur á léttreykta lambahryggnum á aðfangadagskvöld.
 
Smellið á myndirnar að neðan til að stækka þær.

3 myndir:

„Spjallað“ við kýr
Á faglegum nótum 9. janúar 2023

„Spjallað“ við kýr

Atferli, hegðun, útlit og ástand nautgripa getur gefið gríðarlega mikilvægar upp...

Skógarbændur og Bændasamtök Íslands
Á faglegum nótum 5. janúar 2023

Skógarbændur og Bændasamtök Íslands

Á aðalfundi Landssambands skógareigenda (LSE) sem haldinn var í Borgarnesi í maí...

Lífræn framleiðsla – nú er lag
Á faglegum nótum 5. janúar 2023

Lífræn framleiðsla – nú er lag

Á undanförnum árum hefur VOR látið til sín taka með ýmsum hætti til að hvetja ti...

Eitur á alltaf að vera síðasta úrræðið
Á faglegum nótum 3. janúar 2023

Eitur á alltaf að vera síðasta úrræðið

Meindýr eru skaðvaldar í garð- og skógrækt og óvelkomnir gestir sem flestir vild...

Ýmsir vankantar við smíði nýju norrænu næringarráðanna
Á faglegum nótum 2. janúar 2023

Ýmsir vankantar við smíði nýju norrænu næringarráðanna

Vinna við norrænu næringarráðin (NNR), sem Norræna ráðherra­nefndin heldur utan ...

Um niðurstöður lambadóma haustið 2022
Á faglegum nótum 30. desember 2022

Um niðurstöður lambadóma haustið 2022

Í heildina var útkoma lamba í haust góð. Meðalfallþungi á landinu var 16,6 kg og...

Lífrænn úrgangur: höfuðverkur eða tækifæri?
Á faglegum nótum 28. desember 2022

Lífrænn úrgangur: höfuðverkur eða tækifæri?

Hér á landi fellur til gríðarlegt magn af lífrænum úrgangi á öllum stigum samfél...

Skýrsluhald – heimarétt WorldFengs
Á faglegum nótum 27. desember 2022

Skýrsluhald – heimarétt WorldFengs

Nú þegar líður að áramótum og allir eru búnir að skila haustskýrslu til matvælar...