Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 5 ára.
Jarðarber – gómsæt uppskera
Á faglegum nótum 4. september 2018

Jarðarber – gómsæt uppskera

Höfundur: Vilmundur Hansen

Ein af þeim krásjurtum sem rækta má með góðum árangri hér á landi eru jarðarber. Ræktun þeirra krefst að vísu góðra skilyrða eða vermireits ef uppskeran á að vera góð, en þeir sem ná góðum árangri geta fengið góða uppskeru.

Nú er upplagður tími til að undirbúa jarðarberjaræktun næsta árs með því að fá græðling eða renglu hjá nágrannanum, vini eða bara kaupa plöntu í næstu gróðrarstöð.

Þurfa sól

Þegar rækta á jarðarber þarf fyrst að huga að staðsetningunni. Berin þurfa mikla sól, því meiri sól, því meiri uppskera. Jarðvegurinn má heldur ekki vera of þurr og nauðsynlegt er að vökva reglulega í þurrkatíð. Plönturnar þola samt ekki að standa þar sem vatn safnast fyrir því að þá fúna ræturnar og skemmast.

Gróðursetja skal plönturnar með tuttugu til þrjátíu sentímetra millibili og gæta þess að setja þær ekki of djúpt. Byrja skal á því að grafa holur og bleyta jarðveginn vel áður en plönturnar eru gróðursettar.

Jarðarberjaplöntur gefa yfirleitt best af sér á öðru ári og ekki er ráðlegt að nýta plönturnar lengur en fjögur til fimm ár. Með því að þreifa rótarhálsinn má finna hvað plantan er orðin gömul. Harður og trénaður rótarháls gefur til kynna að hún sé komin til ára sinna og rétt að skipta um plöntu.

Umhirða og áburður

Jarðarberjarækt krefst nokkurrar natni. Það verður að reyta burt allt illgresi um leið og það stingur upp kollinum og gera ráðstafanir til að verja berin fyrir sniglum og jafnvel geitungum. Gott er að gefa plöntunum áburð að minnsta kosti tvisvar yfir sumarið, á vorin og um miðjan júlí því á haustin þroska plönturnar blómvöxt næsta árs og þá kemur áburðurinn sér vel.

Taka má renglur af plöntum og gróðursetja þær í reit þar sem þær eru geymdar yfir veturinn, þannig verða alltaf nýjar plöntur til gróðursetningar á hverju vori. Móðurplantan má ekki mynda of margar renglur því að það dregur úr magni berja. Renglur sem ekki á að framrækta er best að klippa burt reglulega allt sumarið.

Uppskera og geymsla

Berin eru viðkvæm og því verður að vanda til verka þegar þau eru tínd. Taka skal varlega um stilkinn fyrir ofan berið og toga það varlega af stilknum og honum snúið um leið. Ef geyma á berin er gott að tína þau snemma morguns eða á svölum skýjuðum degi. Ber sem tínd eru þegar heitt er í veðri merjast frekar og geymast verr. Ber sem hafa verið tínd á réttan hátt má geyma í ísskáp í nokkra daga.

Ef frysta á berin á að skola þau vel með því að láta vatn renna á þau í sigti. Síðan eru berin lögð á eldhúspappír og látin þorna. Því næst er þeim komið fyrir í íláti og smávegis af sykri er stráð yfir, ílátinu lokað og hrist varlega. Að lokum er ílátið sett í frysti.

Haft er eftir enskum sautjándu aldar rithöfundi að Guð hefði eflaust getað skapað betri ber en jarðarber en einfaldlega ekki gert það.

„Spjallað“ við kýr
Á faglegum nótum 9. janúar 2023

„Spjallað“ við kýr

Atferli, hegðun, útlit og ástand nautgripa getur gefið gríðarlega mikilvægar upp...

Skógarbændur og Bændasamtök Íslands
Á faglegum nótum 5. janúar 2023

Skógarbændur og Bændasamtök Íslands

Á aðalfundi Landssambands skógareigenda (LSE) sem haldinn var í Borgarnesi í maí...

Lífræn framleiðsla – nú er lag
Á faglegum nótum 5. janúar 2023

Lífræn framleiðsla – nú er lag

Á undanförnum árum hefur VOR látið til sín taka með ýmsum hætti til að hvetja ti...

Eitur á alltaf að vera síðasta úrræðið
Á faglegum nótum 3. janúar 2023

Eitur á alltaf að vera síðasta úrræðið

Meindýr eru skaðvaldar í garð- og skógrækt og óvelkomnir gestir sem flestir vild...

Ýmsir vankantar við smíði nýju norrænu næringarráðanna
Á faglegum nótum 2. janúar 2023

Ýmsir vankantar við smíði nýju norrænu næringarráðanna

Vinna við norrænu næringarráðin (NNR), sem Norræna ráðherra­nefndin heldur utan ...

Um niðurstöður lambadóma haustið 2022
Á faglegum nótum 30. desember 2022

Um niðurstöður lambadóma haustið 2022

Í heildina var útkoma lamba í haust góð. Meðalfallþungi á landinu var 16,6 kg og...

Lífrænn úrgangur: höfuðverkur eða tækifæri?
Á faglegum nótum 28. desember 2022

Lífrænn úrgangur: höfuðverkur eða tækifæri?

Hér á landi fellur til gríðarlegt magn af lífrænum úrgangi á öllum stigum samfél...

Skýrsluhald – heimarétt WorldFengs
Á faglegum nótum 27. desember 2022

Skýrsluhald – heimarétt WorldFengs

Nú þegar líður að áramótum og allir eru búnir að skila haustskýrslu til matvælar...