Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 2 ára.
Upprunamerki Noregs og Svíþjóðar.
Upprunamerki Noregs og Svíþjóðar.
Á faglegum nótum 7. desember 2021

Íslenskt upprunamerki matvöru

Höfundur: Hafliði Halldórsson, verkefnastjóri á markaðssviði BÍ

Vaxandi hluti neytenda telur mikilvægt að geta valið íslenskar vörur og leggja sig fram um að styðja íslenska framleiðslu og verslun, en eitt helsta umkvörtunarefni neytenda er um skort á skýrum merkingum matvöru. Úrbætur eru því nauðsyn og fela jafnframt í sér tækifæri fyrir þá sem bregðast við.

Tæp 90% svarenda í markaðs­könnun segja upprunamerkingar matvöru skipta miklu máli í verslunum, um 80% óska upprunamerkinga á veitingahúsum og um 60% óska þess sama í matstofum.

Undirbúningur íslensks búvörumerkis stendur yfir. Niðurstaða starfshóps hagaðila á neytendamarkaði, fyrir atvinnuvegaráðuneytið 2020, var sú að Bændasamtökin skyldu stofna og reka slíkt merki. Að því er unnið og bestu fáanlegu fordæmi frá Noregi, Svíþjóð og Finnlandi nýtt, með 40 ára samanlagða reynslu. Þau byggja öll á sama samræmda regluverkinu. Íslenska merkið gengur inn í samstarfið og nýtir þá ómetanlegu þekkingu sem okkur býðst. Notkun merkjanna er valfrjáls, fyrirtæki sem þau nota gangast undir skýra notkunarskilmála. Norrænu merkin hafa haft jákvæð áhrif á viðhorf neytenda, aukið traust á innlendri matvælaframleiðslu og upplýsingagjöf í verslunum.

Grundvöllur trúverðugra uppruna­merkinga er gagnsæi, því munu neytendur hafa aðgengi að regluverki merkisins, sem fylgt verður eftir með úttektum hjá notendum merkisins. En hvað mun íslenska merkið standa fyrir? Það má nota á umbúðir íslenskra matvara, blóma og matjurta samkvæmt einfaldri skilgreiningu, rétt eins og í áðurnefndum fordæmum.

  • Kjöt, egg, mjólk og fiskur skal ávallt vera 100% íslenskt.
  • Ræktun matjurta og blóma fer fram á Íslandi.
  • Öll vinnsla og pökkun fer fram á Íslandi.

Undantekning gildir fyrir samsettar matvörur sem skulu vera að lágmarki úr 75% íslensku hráefni, t.d. ávaxtajógúrt og pylsur.

Í samsettum matvörum skal kjöt, fiskur, egg og mjólk ávallt vera 100% íslenskt hráefni.

Finnska merkið.

En er nóg að Bændasamtökin haldi merkinu á lofti? Síður en svo enda ekki líklegt til árangurs, við stefnum að víðtæku samstarfi eins og hjá norrænu merkjunum. Þar nær notkunin til bænda og annarra frumframleiðenda, smáframleiðenda, matvælavinnsla og afurðastöðva, smásöluverslunarinnar og síðast en ekki síst neytendum sem treysta merkjunum. Í Noregi er merkið notað af 110 fyrirtækjum á 4.500 vörunúmer, 93% neytenda þekkja það, 60% leita að því við innkaup og 63% segja það auka traust til norskrar framleiðslu.

Uppbygging upprunamerkis er vandaverk sem þarf tíma til þroska, hér er ekki um átaksverkefni að ræða heldur langhlaup til framtíðar. Með samvinnu við norrænu merkin og fordæmum fylgt að fullu er stigið nauðsynlegt gæfuskref fyrir íslenska matvælaframleiðslu, verslun og neytendavernd.

Hafliði Halldórsson
Verkefnastjóri á
markaðssviði BÍ

Heimildir:
Skýrsla samráðshóps, atvinnuvegaráðuneytið 2020: Betri merkingar matvæla.

„Spjallað“ við kýr
Á faglegum nótum 9. janúar 2023

„Spjallað“ við kýr

Atferli, hegðun, útlit og ástand nautgripa getur gefið gríðarlega mikilvægar upp...

Skógarbændur og Bændasamtök Íslands
Á faglegum nótum 5. janúar 2023

Skógarbændur og Bændasamtök Íslands

Á aðalfundi Landssambands skógareigenda (LSE) sem haldinn var í Borgarnesi í maí...

Lífræn framleiðsla – nú er lag
Á faglegum nótum 5. janúar 2023

Lífræn framleiðsla – nú er lag

Á undanförnum árum hefur VOR látið til sín taka með ýmsum hætti til að hvetja ti...

Eitur á alltaf að vera síðasta úrræðið
Á faglegum nótum 3. janúar 2023

Eitur á alltaf að vera síðasta úrræðið

Meindýr eru skaðvaldar í garð- og skógrækt og óvelkomnir gestir sem flestir vild...

Ýmsir vankantar við smíði nýju norrænu næringarráðanna
Á faglegum nótum 2. janúar 2023

Ýmsir vankantar við smíði nýju norrænu næringarráðanna

Vinna við norrænu næringarráðin (NNR), sem Norræna ráðherra­nefndin heldur utan ...

Um niðurstöður lambadóma haustið 2022
Á faglegum nótum 30. desember 2022

Um niðurstöður lambadóma haustið 2022

Í heildina var útkoma lamba í haust góð. Meðalfallþungi á landinu var 16,6 kg og...

Lífrænn úrgangur: höfuðverkur eða tækifæri?
Á faglegum nótum 28. desember 2022

Lífrænn úrgangur: höfuðverkur eða tækifæri?

Hér á landi fellur til gríðarlegt magn af lífrænum úrgangi á öllum stigum samfél...

Skýrsluhald – heimarétt WorldFengs
Á faglegum nótum 27. desember 2022

Skýrsluhald – heimarétt WorldFengs

Nú þegar líður að áramótum og allir eru búnir að skila haustskýrslu til matvælar...