Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 3 ára.
Kjarnbítur.
Kjarnbítur.
Mynd / Jóhann Óli Hilmarsson
Á faglegum nótum 26. október 2020

Flækingsfuglar, óvæntir gleðigjafar í garðinum

Höfundur: Ingólfur Guðnason

Haustið er tími breytinga í garð­inum. Litskrúðið eykst allt fram í lauffall og værð færist yfir gróður og garðræktendur. Varpfuglarnir sem við höfum notið samvista við að sumrinu leita fæðu í aldinum trjáa og runna.

Sumir þeirra sækja til fjarlægra landa eins og mörg okkar dreymir um. Aðrir kjósa að dvelja á landinu allan veturinn og láta sér vel líka. Varpfuglar sem við getum átt von á að sjá allt árið um kring í garðinum eru td. skógarþröstur, stari, auðnutittlingur, svartþröstur. Snjótittlingar heimsækja garðinn á veturna.

Flækingsfuglar eru forvitnilegir gestir

Á haustin má að auki búast við óvæntum gestum í garðinn. Haustlægðirnar færast yfir landið, ýmist úr austri eða vestri með rysjóttu veðri. Þá má búast við að ýmsar sjaldséðar fuglategundir berist hingað með veðri og vindum. Það er alltaf skemmtilegt að sjá óvænta fiðraða gesti sem hafa borist hingað um langan veg leita skjóls og fæðu í garðagróðrinum, þreyttir og hraktir. Með aukinni garð- og trjárækt hefur varpfuglum meira að segja fjölgað svo um munar hér á landi, til dæmis svartþrestir, krossnefir og hinir smávöxnu en síkviku glókollar.

Silkitoppa.

Ýmislegt er hægt að gera til að auðvelda heimilisfólki að fylgjast með óvæntum gestum í garðinum. Koma má tegundum gróðurs þannig fyrir að auðvelt sé að fylgjast með úr gluggum. Stakir berjarunnar og fjölæringar sem geyma fræ eða aldin fram eftir hausti laða að sér fugla og einnig má huga að því að næði sé sem best fyrir smáfuglana. Þeir þurfa að nýta allan daginn til að afla sér fæðu og til þess þurfa þeir að hafa öruggar fæðuuppsprettur og skjól. Fjölbreyttur garðagróður í bland við opin svæði gagnast vel. Í sumum garðplöntustöðvum er hægt að fá greinargóðar upplýsingar sérfróðra söluaðila um hvaða tegundir eru vænlegar til að laða fugla í garðinn.

Fóðrun smáfuglanna

Margir garðeigendur setja upp einhvers konar fóðrunarstað fyrir smáfuglana, ýmist á sérstökum fóðurbrettum eða láta duga að koma fóðrinu fyrir á trjágreinum eða á grasflötinni. Þegar líður á haustið og minna verður um náttúrulega fæðu reiða fuglarnir sig sífellt meira á fóðurgjafir og venja komur sínar þangað. Þess vegna er mikilvægt að halda áfram fóðruninni allan veturinn því annars getur farið illa fyrir fuglunum. Lausaganga heimiliskatta dregur verulega úr líkum á að fulgar geri sig heimakomna í garðinum.

Tegundir

Meðal flækingsfugla sem vel má búast við að sjá í heimilisgörðum sem bjóða þá velkomna eru hettusöngvari, gráþröstur, silkitoppa, gransöngvari, barrfinka og söngþröstur. Sjaldséðari tegundir eru til dæmis hauksöngvari, gráspör, hnoðrasöngvari, dvergkráka og tyrkjadúfa. Alltaf er skemmtilegt að fylgjast með landsvölu og bæjasvölu á flugi í fæðuleit, þær sjást oftar á vorin en á haustin. Sumir þessara flækingsfugla eiga ekki afturkvæmt til heimahaganna en þess eru þó dæmi að flækingsfuglar hafi verið hringmerktir hér á landi og endurheimtast síðar í sínum náttúrulegu heimkynnum erlendis.

Ánægja og fræðsla

Bæði börn og fullorðnir geta fræðst um fugla og atferli þeirra með því að virða þá fyrir sér út um gluggann. Fylgjast má með fæðuvali, varpi og vali ólíkra tegunda á varpstöðum, hvernig mismunandi tegundum kemur saman og breytingum í fjölda eftir árstíma. Þessi einfalda leið kveikir áhuga á að kynnast fleiri fuglategundum með því að leita þeirra á öðrum stöðum, til dæmis við ár og stöðuvötn, í skógum, votlendi eða við sjávarsíðuna þar sem flestir fuglar halda sig frá því síðla hausts og fram eftir vetri. Á sumarbústaðalóðinni geta aðrir fuglar gert sig heimakomna, branduglur, hrafnar, fálkar, rjúpur og músarrindlar. Sjónauki og fuglabók eru svo sjálfsagðir félagar til að auðga upplifunina.

Ingólfur Guðnason
Námsbrautarstjóri
garðyrkjuframleiðslu
garðyrkjuskóla LbhÍ
Reykjum, Ölfusi

„Spjallað“ við kýr
Á faglegum nótum 9. janúar 2023

„Spjallað“ við kýr

Atferli, hegðun, útlit og ástand nautgripa getur gefið gríðarlega mikilvægar upp...

Skógarbændur og Bændasamtök Íslands
Á faglegum nótum 5. janúar 2023

Skógarbændur og Bændasamtök Íslands

Á aðalfundi Landssambands skógareigenda (LSE) sem haldinn var í Borgarnesi í maí...

Lífræn framleiðsla – nú er lag
Á faglegum nótum 5. janúar 2023

Lífræn framleiðsla – nú er lag

Á undanförnum árum hefur VOR látið til sín taka með ýmsum hætti til að hvetja ti...

Eitur á alltaf að vera síðasta úrræðið
Á faglegum nótum 3. janúar 2023

Eitur á alltaf að vera síðasta úrræðið

Meindýr eru skaðvaldar í garð- og skógrækt og óvelkomnir gestir sem flestir vild...

Ýmsir vankantar við smíði nýju norrænu næringarráðanna
Á faglegum nótum 2. janúar 2023

Ýmsir vankantar við smíði nýju norrænu næringarráðanna

Vinna við norrænu næringarráðin (NNR), sem Norræna ráðherra­nefndin heldur utan ...

Um niðurstöður lambadóma haustið 2022
Á faglegum nótum 30. desember 2022

Um niðurstöður lambadóma haustið 2022

Í heildina var útkoma lamba í haust góð. Meðalfallþungi á landinu var 16,6 kg og...

Lífrænn úrgangur: höfuðverkur eða tækifæri?
Á faglegum nótum 28. desember 2022

Lífrænn úrgangur: höfuðverkur eða tækifæri?

Hér á landi fellur til gríðarlegt magn af lífrænum úrgangi á öllum stigum samfél...

Skýrsluhald – heimarétt WorldFengs
Á faglegum nótum 27. desember 2022

Skýrsluhald – heimarétt WorldFengs

Nú þegar líður að áramótum og allir eru búnir að skila haustskýrslu til matvælar...